MAĞARA KAZALARINDA, OLAY YERİNDE İLK MÜDAHELE; SİSTEMATİK YAKLAŞIM

Aşağıda sıralananlar hem mağara, hem de tüm doğa sporları kazalarında, olay yerinde kazaya yaklaşımın temellerini oluşturmaktadır. Ancak mağaranın kendine ait özel koşulları bu yaklaşımlarda bazı ayrıcalıklara neden olmaktadır.

1-DUR VE DURUMU DEĞERLENDİR
İster bir aksiliğin yaşandığı ekibin elemanı olarak, isterse bir kurtarma grubu içinde, herhangi bir kazaya çağrıldığında, yapılacak öncelikli iş durmak ve durumu değerlendirmektir. Bu, genel duruma, ortama dikkatlice bakmak, çevrede başka bir tehlike varmı, kaza yeri güvenli mi onu değerlendirmek anlamına gelir. Mağara için değerlendirildiğinde, oynak kaya, taş düşmesi, ipte zedelenme, derin su vb. gibi olası tehlikelerin varlığının gözlenmesidir.

2-DİĞER TEHLİKELERİN ORTADAN KALDIRILMASI, GÜVENLİ ORTAM YA DA POZİSYON OLUŞTURULMASI
Eğer değerlendirme sonucunda, kazazede ya da yardıma giden kişi için ek bir tehlike varlığı düşünülüyorsa, bir müdahale yapmadan önce, bu tehlike ya da riskin ortadan kaldırılması gerekir. Bu iki yolla olur.. Birincisi tehlikenin(riskin) kendisinin ortadan kaldırılmasıdır. (oynak kaya, düşmekte olan taş vb. gibi) İkinci yol ise tehlikenin(riskin) olduğu yerden kazazedeyi hareket ettirmektir. Ancak şu kural kesinlikle unutulmamalıdır. Kesin gerekli olmadıkça( kazazede su içinde değilse ya da sudan etkilenmiyorsa ya da üstüne taş düşme riski yoksa) yaralı birini, ikinci değerlendirme bitmeden hareket ettirmemek gerekir. Özellikle yüksekten düşmelerde ve omurga yaralanması şüphesi varsa kazazede hareket ettirilmemelidir.

3-İLKYARDIM

4-PARTNER KURTARMA YA DA MAĞARA DIŞINDAN YARDIM KARARI

İlk yardım ve tedavi tamamlandıktan ve kazazedenin durumu mümkün olan en iyi şekilde stabilize edildikten sonra, verilmesi gereken ilk karar, kazazede, varolan ekiple dışarı çıkarılabilir mi, yoksa dışarıdan yardım mı beklenecektir. Yani hareket mi beklemek mi buna karar verilmesi gerekir. Bu bekleme, kamp dışı bir kurtarma ekibinin beklenmesi, mağara yakınındaki kamptan bir ekibin gelmesinin beklenmesi ya da bir su baskını etkisinin geçmesinin beklenmesi şeklinde olabilir.

Eğer yaralanma bir kurtarma grubunun gelmesini gerektirecek ciddiyette ise (ya da en azından, hemen mağara ağzındaki ekipten yardım istenecekse) ekiptekilerden mümkünse iki kişinin dışarıdan yardım getirmek için ayrılması gerekir. Yardım getirmek için gidenler yanlarındaki yedek yitecek ve giysileri de mağarada kalanlara bırakmalıdır. Kazazede yanında en az bir kişi kalmalıdır.

Birçok küçük yaralanmada, dışarıdan yardım gerekmeksizin, ekibin diğer elemanları kazazedeyi mağara dışına çıkarabilir. Ancak buna iyi karar vermek gerekir. Böyle bir teşebbüs bazen de kazazedenin durumunun daha da kötüleşmesine neden olabilir.

Kazazedenin ekipte kalan elamanlarca(ya da mağara dışı kampta yeralan elemanlarca) dışarı çıkarılma kararı verilirken şunlara dikkat etmek gerekir:
-Risk nedir. Kazazedeye zarar verirmiyiz?
-Yeterli eleman varmı?
-Yeterli beceri varmı?
-Yeterli malzeme varmı?
-Bu kazazede için en iyi seçenekmi?
Burada mağara çıkışına olan uzaklık ve yaralanmanın durumu da önemlidir.

Eğer dışarı çağrı gidiyorsa, gerekli tüm bilginin, dışarı giden ekiple yazılı olarak gönderilmesi gerekir. Gerekli bilgiler şunlar olabilir:
-Kazazedenin mağaradaki yeri
-Kazanın nasıl olduğu
-Kazanın saati
-Gerekebilecek malzemeler(sedye gerekip gerekmediği)
-Mağara koşulları

HAYAT-I İDAME

Eğer dışarıdan yardım istendiyse ya da herhangi bir nedenle beklemeye karar verildiyse aşağıda sıralananlar önem kazanmaktadır. Bu bekleme bir su baskını etkisinin geçmesini beklemek gibi kısa ya da uzaktan yardım için geçebilecek çok uzun saatler şeklinde de olabilir. Bu yüzden kaza oluşmadan alınacak bazı tedbirler bu bekleme süresini daha konforlu ve güvenilir hale getirecektir.

1-IŞIK İHTİYACININ KARŞILANMASI
Bekleme süresinin ne kadar olacağı bilinmediğinden ışık kaynaklarının idareli kullanılması gerekir. Burada yaralanma ya da olayın şekli de önemlidir. Eğer bir su baskını etkisinin geçmesi bekleniyorsa, bir yaralanma söz konusu değilse, karpit lambalarının suyu kapatılabilir. Ancak bir yaralı varsa ve durumu takip ediliyorsa, en az bir ışık kaynağının açık kalması gerekir. Işığın psikolojik destek etkisini de unutmamak gerekir.

2-ISI KAYBINDAN KORUNMAK
Uzun süreli bekleyişlerde hipotermi yaralı için daha fazla olmak üzere tüm ekip için risk faktörüdür. Hipoterminin önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması gerekir.

3-YİYECEK VE SU
Vücutta ısı üretimi ve normal fonksiyolarımız için enerjiye ihtiyaç vardır. Bu da yeyecekle sağlanır. Uzun süreli bekleyişlerde, varolan yiyecek ve su durumunu dikkate alarak, belirli ralıklarla küçük miktarlarda birşeyler yemek ve su içmek gerekir. Büyük miktarlarda soğuk suyun bir defada tüketilmesi mağarada hipotermi riskini arttıracaktır. Ayrıca mağara içinde su kaynağı varsa belirli aralıklarla gidip, su doldurmak da hipoermiyi önlemek açısından iyi bir egzersiz olabilir. Bu söylediklerimiz, ağızdan sıvı ve yiyecek alımına engel bir yaralanması yoksa kazazede için de geçerlidir.

4-BEKLENEN YERİN BELLİ EDİLMESİ
Yardım için beklenen yer, esinti, su serpintisi vb. gibi nedenlerle ana galeriden uzakta olmak zorunda ise mutlaka ana galeriye nerede olduğunuzun ayrıntılı açıklama ve krokisini, kağıda yazılı olarak ve taş vb. gibi malzemeyle de işaretle bırakınız.